Istotne zmiany podatkowe

1. „Biała lista” podatników VAT.

2. Rozszerzenie odpowiedzialności nabywcy za VAT niezapłacony przez

sprzedawcę.

3. Ograniczenia w zaliczaniu wydatków do kosztów podatkowych.

4. Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności już od 1 września

2019r.

---

1.1. "Biała lista" podatników VAT

Nowelizacja ustawy o VAT polega na połączeniu w jeden wykaz dotychczasowych

dwóch rejestrów podatników VAT, tj. podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik

urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru jako

podatnicy VAT oraz podatników, których rejestracja jako podatników VAT została

przywrócona. Nowy wykaz zostanie ponadto rozszerzony o podmioty zarejestrowane

jako podatnicy VAT, czyli o dane dotyczące statusu podatników czynnych i zwolnionych z

VAT. W ten sposób powstanie tzw. "biała lista", zawierająca pełne dane o podatnikach

VAT. Nowy wykaz podatników VAT zostanie udostępniony przez Szefa KAS w dniu 1

września 2019 r.

Biała lista podatników VAT będzie zawierała:

1. Firmę (nazwę) lub imię i nazwisko,

2. NIP podmiotu, jeżeli został przyznany,

3. status podmiotu:

3.1. w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z

rejestru jako podatnika VAT,

3.2. zarejestrowanego jako "podatnik VAT czynny" albo "podatnik VAT zwolniony", w

tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona,

4. numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany,

5. numer PESEL, o ile podmiot posiada,

6. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany,

7. adres siedziby - w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną,

8. adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania, w

przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności - w odniesieniu do

osoby fizycznej,

9. imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do

reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery

PESEL,

10. imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery

PESEL,

11. imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego NIP lub PESEL,

12. daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia

zarejestrowania jako podatnika VAT,

13. podstawę prawną odpowiednio odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz

przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT,

14. numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z

dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub imiennych rachunków w spółdzielczej

kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w

związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą - wskazanych w

zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy

wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.

Wykaz podatników VAT będzie prowadzony w sposób umożliwiający sprawdzenie,

czy podmiot znajduje się w nim na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w

okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane tego

podmiotu będą udostępniane według stanu na wybrany dzień, z wyjątkiem danych, o

których mowa w art. 96b ust. 3 pkt 1-3 ustawy o VAT (tj. nazwy lub imienia i nazwiska,

NIP, REGON i statusu), które będą udostępniane według stanu na dzień sprawdzenia.

Dane zawarte w wykazie będą aktualizowane na bieżąco, tj. w dni robocze, raz na

dobę. Wykaz będzie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie

Ministerstwa Finansów. Dostęp do niego będzie możliwy także za pośrednictwem

systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności

Gospodarczej. W uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej podkreślono, że będzie

możliwe prześledzenie całej historii rejestracji kontrahentów do celów VAT (5 lat wstecz)

oraz sprawdzanie podmiotów w wykazie w sposób masowy.

Zgodnie z ustawą zmieniającą, wykaz podatników VAT nie będzie zawierał:

1. numerów rachunków rozliczeniowych lub imiennych rachunków w SKOK - w

przypadku podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego

nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT,

2. numeru PESEL podmiotu, imion i nazwisk oraz NIP/PESEL osób wchodzących w

skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu, prokurentów oraz

wspólników - w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w

tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona, a

także podatników wykreślonych z urzędu z rejestru jako podatnik VAT z uwagi na

zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej na okres co najmniej 6

kolejnych miesięcy.

Ponadto, zgodnie z ustawą zmieniającą:

Szef KAS wykreśli podmiot z wykazu po upływie 5 lat, licząc od końca roku

kalendarzowego, w którym naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji

podmiotu jako podatnika VAT albo wykreślił podmiot z rejestru jako podatnika VAT,

Podmiot, którego dane zostały zawarte w wykazie, będzie mógł złożyć do Szefa Krajowej

Administracji Skarbowej wniosek o usunięcie lub sprostowanie danych innych niż dane

osobowe niezgodnych ze stanem rzeczywistym, wraz z uzasadnieniem, Szef KAS, z urzędu

lub na wniosek, usunie lub sprostuje dane inne niż dane osobowe zawarte w wykazie

niezgodne ze stanem rzeczywistym albo w drodze decyzji odmówi usunięcia lub

sprostowania tych danych wskazanych we wniosku podmiotu, jeżeli spowodowałoby to

niezgodność ze stanem rzeczywistym.

---

1.2. Rozszerzenie odpowiedzialności nabywcy za VAT niezapłacony

przez sprzedawcę

Wprowadzone zostaną także zmiany w ustawie Ordynacja podatkowa. Polegają

one m.in. na wprowadzeniu odpowiedzialności solidarnej nabywcy (podatnika VAT) wraz

z dostawcą towaru lub usługodawcą (czynnym podatnikiem VAT) za jego zaległości

podatkowe w przypadku zapłaty należności za dostawę towarów lub świadczenie usług

na rachunek inny niż rachunek dostawcy zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie

podmiotów prowadzonym przez szefa KAS. Odpowiedzialność ta ograniczona będzie

jednak do wysokości kwoty podatku VAT, proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę

towarów lub to świadczenie usług. Odpowiedzialność solidarna zostanie nałożona także

na podatnika VAT, który na podstawie umowy zawartej z podmiotem będącym

wierzycielem innego stosunku prawnego, zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,

będzie obowiązany do pobrania należności od jego dłużnika i przekazania jej w całości

albo w części wierzycielowi - jeżeli dokona zapłaty tej należności przelewem na rachunek

inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w ww. wykazie. Podmiot ten będzie

odpowiadał solidarnie całym swoim majątkiem wraz z wierzycielem za jego zaległości

podatkowe, w części podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na tę należność.

Powyższe będzie dotyczyć wyłącznie płatności przekraczających 15.000 zł. Ponadto

przewidziano możliwość uwolnienia się od ww. odpowiedzialności solidarnej pod

warunkiem, że podatnik dokonujący płatności złoży zawiadomienie o zapłacie należności

na rachunek spoza wykazu do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy

faktury w ciągu 3 dni od dnia zlecenia przelewu.

Zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego będzie musiało zawierać:

1. Numer identyfikacyjny, firmę (nazwę) oraz adres siedziby albo, w przypadku

podatnika będącego osobą fizyczną, imię i nazwisko oraz adres stałego miejsca

prowadzenia działalności, a w przypadku nieposiadania stałego miejsca

prowadzenia działalności - adres miejsca zamieszkania podatnika dokonującego

zapłaty należności,

2. dane wystawcy faktury wskazane na fakturze (numer identyfikacyjny, nazwę albo

imię i nazwisko oraz adres),

3. numer rachunku, na który dokonano zapłaty należności, wysokość należności

zapłaconej przelewem na ww. rachunek i dzień zlecenia przelewu na ten rachunek.

Odpowiedzialność solidarna będzie również wyłączona w przypadku, gdy podatnik

dokona zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Nowe regulacje w

zakresie odpowiedzialności solidarnej będą obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.

---

1.3. Ograniczenia w zaliczaniu wydatków do kosztów podatkowych

Omawiana nowelizacja wprowadzi również zmiany na gruncie obu ustaw o

podatku dochodowym. Zmiany te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

Zapłata na rachunek, który nie figuruje w wykazie podatników VAT

Jak wynika z art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.

U. poz. 646 ze zm.), dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną

działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego

przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1. Stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej

płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty (transakcje w

walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych

ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień

dokonania transakcji).

Mocą nowelizacji z dnia 12 kwietnia 2019 r., podatnicy nie zaliczą do kosztów

uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca ww. transakcji na

rzecz czynnego podatnika VAT zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż

zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów prowadzonym przez Szefa

KAS. W razie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej

płatność dotycząca ww. transakcji zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż

wyżej wskazano, podatnicy - w tej części - w miesiącu, w którym zostanie zlecony przelew

- zmniejszą koszty uzyskania przychodów albo zwiększą przychody (w przypadku braku

możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów).

Powyższego wyłączenia z kosztów podatkowych nie będzie się stosowało, jeśli

podatnik dokona zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień

zlecenia przelewu w ww. wykazie podmiotów i złoży zawiadomienie o zapłacie

należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy

faktury - w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Tak wynika ze

znowelizowanego art. 15d ustawy o PDOP i art. 22p ustawy o PDOF. Obecnie ww.

wyłączenie z kosztów podatkowych dotyczy płatności dokonanych bez pośrednictwa

rachunku płatniczego. Wyłączenie to zostanie zachowane.

Zapłata dokonana przez podmiot trzeci

W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej zapisano, że szczególnego

uregulowania wymaga sytuacja, w której podmiot trzeci (np. w związku z umową

faktoringu, cesji wierzytelności, przelewu lub umowy podobnej) dokonuje zapłaty

dostawcy (usługodawcy) na rachunek, który nie figuruje w ww. wykazie. Brak takich

regulacji mógłby prowadzić do obchodzenia przepisów. Wprowadzono zatem

odpowiednie regulacje - nowo dodany art. 12 ust. 4i-4j ustawy o PDOP i art. 14 ust. 2h-2i

ustawy o PDOF.

Z przepisów tych wynika, że gdy podatnik, który na podstawie umowy

zawartej z dostawcą towarów/usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby VAT jako

podatnik VAT czynny albo nabywcą towarów/usługobiorcą, jest obowiązany:

1. do pobrania należności od nabywcy towarów/usługobiorcy za dostawę

towarów/świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości

albo części dostawcy towarów/usługodawcy,

2. dokona zapłaty tej należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień

zlecenia przelewu w ww. wykazie podmiotów, u podatnika będzie się ustalało

przychód w dniu zlecenia przelewu.

Przychód ten będzie się ustalało w takiej wysokości, w jakiej płatność zostanie

dokonana na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w ww. wykazie

podmiotów. Nie będzie się jednak ustalało ww. przychodu, jeżeli płatność dokonana przez

podatnika:

1. będzie wynikać z transakcji innej niż określona w art. 19 ustawy - Prawo

przedsiębiorców lub

2. zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia

przelewu w ww. wykazie podmiotów, a podatnik złoży zawiadomienie o zapłacie

należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla

wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.

W uzasadnieniu do projektu ww. ustawy nowelizującej wskazano także, że ww.

regulacje nie będą miały zastosowania do regulowania zobowiązań w innej formie niż

zapłata na rachunek bankowy (kompensaty, potrącenia, płatność kartą kredytową lub

płatniczą).

Przepisy przejściowe

Zmiany wprowadzone niniejszą nowelizacją w zakresie podatku dochodowego

będą miały zastosowanie do zapłaty należności w roku podatkowym rozpoczynającym

się po dniu 31 grudnia 2019 r. Ponadto, znowelizowanych przepisów (w zakresie

kosztów) nie będzie się stosowało do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do

kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2020 r. (art. 10 ustawy

nowelizującej).

---

1.4 Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności już od 1 września 2019 r.

Od 1 września 2019 r. niektórzy podatnicy zostaną objęci obowiązkowym

stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. W projekcie zmian m.in. do ustawy o

VAT (nr UA 45) z dnia 14 maja 2019 r. znajdującym się na stronie internetowej

Rządowego Centrum Legislacji (www.rcl.gov.pl) wskazano, iż obowiązek stosowania split

payment będzie dotyczył towarów i usług konkretnie wskazanych w dodanym do ustawy

o VAT załączniku. Zatem w odniesieniu do pozostałych towarów i usług niewymienionych

w tym załączniku, mechanizm podzielonej płatności będzie nadal funkcjonował jako

dobrowolny.

W projekcie zaproponowano, aby obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej

płatności dotyczył regulowania należności z faktury dokumentującej transakcję, której

przedmiotem będą towary czy usługi wskazane w załączniku, opiewającej na kwotę

przekraczającą 15.000 zł (lub jej równowartość). W projektowanym załączniku nr 15 do

ustawy o VAT, zawierającym wykaz towarów i usług objętych obowiązkowym

mechanizmem split payment, zamieszczono aż 150 pozycji. Wśród nich są przede

wszystkim towary i usługi, do których obecnie stosuje się mechanizm odwrotnego

obciążenia.

"Czy każda faktura dokumentująca transakcję objętą obowiązkowym mechanizmem split

payment będzie musiała zawierać specjalne oznaczenie "mechanizm podzielonej

płatności"?

Obowiązek ten nie będzie dotyczył każdej faktury dokumentującej transakcję,

której przedmiotem będą towary lub usługi wymienione w projektowanym załączniku nr

15 do ustawy o VAT. W projekcie zmian do ustawy o VAT wskazano, że obowiązek ten

będzie dotyczył tylko faktur dokumentujących transakcje dokonane między podatnikami,

których jednorazowa wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności,

przekraczać będzie 15.000 zł lub równowartość tej kwoty i obejmujących towary lub

usługi wymienione w dodanym do ustawy załączniku nr 15.

Proponujemy aby dopisek „mechanizm podzielonej płatności” dopisać do każdej

wystawionej faktury aby uniknąć ewentualnych sankcji.

"Czy brak specjalnego oznaczenia faktury wyrazami "mechanizm podzielonej płatności"

będzie sankcjonowany przez organy podatkowe?"

Nieumieszczenie na wystawianej fakturze wymaganego oznaczenia "mechanizm

podzielonej płatności" stanowiącego informację o konieczności zapłaty podatku z takiej

faktury przy zastosowaniu mechanizmu split payment, zgodnie z projektem zmian do

ustawy, zagrożone będzie sankcją w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na

fakturze. Taką samą sankcję (100%) przewidziano dla nabywcy, który mimo obowiązku

uregulowania kwoty VAT wynikającej z faktury przy zastosowaniu podzielonej płatności,

ureguluje tę kwotę w inny sposób.

W uzasadnieniu do projektowanej ustawy czytamy: "(…) takie oznaczenie będzie

wymagane w przypadku faktur dokumentujących transakcje, których przedmiotem są

towary i usługi wrażliwe czyli dokumentujących transakcje szczególnie podatne na

oszustwa podatkowe. Brak stosownego oznaczenia na fakturze może zatem generować

nieprawidłowości w obrocie takimi towarami lub usługami polegające między innymi na

pomijaniu stosowania mechanizmu podzielonej płatności i w rezultacie wystąpienia

ryzyka znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a

nieodprowadzonym podatkiem VAT. (…)"

Specjalne oznaczanie faktur objętych obowiązkowym mechanizmem split

payment będzie miało zatem istotne znaczenie dla nabywcy, który będzie musiał

zastosować ten mechanizm, ale również dla organów podatkowych kontrolujących tego

rodzaju transakcje. Warto przy tym dodać, że ww. sankcji nie przewiduje się w

odniesieniu do osób fizycznych, które za ten sam czyn będą ponosiły odpowiedzialność

za wykroczenie skarbowe albo przestępstwo skarbowe.

"Czy w systemie podzielonej płatności będę mógł dokonać zapłaty należności z kilku faktur

na rzecz jednego kontrahenta za pomocą jednego komunikatu przelewu?"

Aby podatnik mógł dokonać płatności należności w systemie split payment, musi

dysponować fakturą. W komunikacie przelewu należy bowiem podać nie tylko kwotę

VAT, która ma zostać zapłacona w systemie podzielonej płatności, czy też kwotę brutto,

ale również numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność. Zatem obecnie

nie ma możliwości zapłaty w taki sposób należności w formie tzw. przelewów zbiorczych.

Niektóre banki wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników w tym zakresie,

przygotowały pewne ułatwienia, polegające na możliwości wygenerowania w systemie

tzw. paczki przelewów, gdzie podatnik może zamieścić dane kontrahenta i wskazać

informacje dotyczące poszczególnych faktur, a bank dokona przelewów zgodnie z tymi

danymi.

Projektowana zmiana przepisów ustawy o VAT zakłada możliwość dokonywania

jednym komunikatem przelewu zapłaty za więcej niż jedną fakturę. W takim przypadku

zmienią się dane, jakie podatnik będzie umieszczał w komunikacie przelewu. Będzie on

musiał bowiem obejmować wszystkie otrzymane przez podatnika w danym okresie

rozliczeniowym faktury od jednego dostawcy, z dodatkowym zastrzeżeniem, że będzie on

zawierał całą kwotę podatku VAT wykazanego na tych fakturach. Okres, za który podatnik

będzie mógł dokonywać takiej zbiorczej płatności w systemie split payment nie będzie

mógł być krótszy niż jeden dzień i dłuższy niż jeden miesiąc. W praktyce podatnik w

komunikacie przelewu nie będzie wskazywał numeru konkretnej faktury, za którą będzie

chciał zapłacić należność, ale okres, za który dokonywać będzie płatności.

W uzasadnieniu do projektu wskazano również, że przy wyborze zbiorczej

płatności w systemie split payment podatnik będzie miał obowiązek zapłaty w ten sposób

należności z wszystkich faktur otrzymanych od danego wystawcy w danym okresie, bez

względu na to, czy faktury te dokumentować będą transakcje podlegające

obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności czy też nie.

Prowadzę sklep ze sprzętem komputerowym i jestem czynnym podatnikiem VAT. Na

potrzeby prowadzonej działalności wykorzystuję swój rachunek oszczędnościowy.

"Czy będę musiał w związku z obowiązkowym mechanizmem split payment założyć rachunek

rozliczeniowy, aby bank mógł mi otworzyć rachunek VAT?"

Podatnik, który rozlicza się z dostawcą w systemie podzielonej płatności (split

payment) dokonuje przelewu kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto na

rachunek bankowy albo na rachunek imienny w spółdzielczej kasie oszczędnościowo kredytowej kontrahenta, natomiast kwota podatku VAT przekazywana jest na specjalne

konto tzw. rachunek VAT. Zatem zapłata w mechanizmie podzielonej płatności jest

możliwa wyłącznie na rachunek rozliczeniowy kontrahenta lub rachunek imienny w

SKOK, otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Należy dodać, iż tylko

do takich rachunków bank/SKOK prowadzi rachunek VAT. Niemożliwe jest w związku z

tym przelewanie należności w systemie split payment na prywatny rachunek

oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR) kontrahenta. Zgodnie z projektem zmian do

ustawy o VAT, podatnicy, którzy będą obowiązkowo musieli stosować mechanizm

podzielonej płatności (zarówno dostawca, jak i nabywca), będą musieli posiadać

rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną

działalnością gospodarczą. Zatem w sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik z chwilą

wejścia w życie znowelizowanych przepisów będzie musiał taki rachunek posiadać.