Istotne zmiany podatkowe
1. „Biała lista” podatników VAT.
2. Rozszerzenie odpowiedzialności nabywcy za VAT niezapłacony przez
sprzedawcę.
3. Ograniczenia w zaliczaniu wydatków do kosztów podatkowych.
4. Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności już od 1 września
2019r.
1.1. "Biała lista" podatników VAT
Nowelizacja ustawy o VAT polega na połączeniu w jeden wykaz dotychczasowych
dwóch rejestrów podatników VAT, tj. podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik
urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru jako
podatnicy VAT oraz podatników, których rejestracja jako podatników VAT została
przywrócona. Nowy wykaz zostanie ponadto rozszerzony o podmioty zarejestrowane
jako podatnicy VAT, czyli o dane dotyczące statusu podatników czynnych i zwolnionych z
VAT. W ten sposób powstanie tzw. "biała lista", zawierająca pełne dane o podatnikach
VAT. Nowy wykaz podatników VAT zostanie udostępniony przez Szefa KAS w dniu 1
września 2019 r.
Biała lista podatników VAT będzie zawierała:
1. Firmę (nazwę) lub imię i nazwisko,
2. NIP podmiotu, jeżeli został przyznany,
3. status podmiotu:
3.1. w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z
rejestru jako podatnika VAT,
3.2. zarejestrowanego jako "podatnik VAT czynny" albo "podatnik VAT zwolniony", w
tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona,
4. numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany,
5. numer PESEL, o ile podmiot posiada,
6. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany,
7. adres siedziby - w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną,
8. adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania, w
przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności - w odniesieniu do
osoby fizycznej,
9. imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do
reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery
PESEL,
10. imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery
PESEL,
11. imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego NIP lub PESEL,
12. daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia
zarejestrowania jako podatnika VAT,
13. podstawę prawną odpowiednio odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz
przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT,
14. numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub imiennych rachunków w spółdzielczej
kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w
związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą - wskazanych w
zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy
wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.
Wykaz podatników VAT będzie prowadzony w sposób umożliwiający sprawdzenie,
czy podmiot znajduje się w nim na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w
okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane tego
podmiotu będą udostępniane według stanu na wybrany dzień, z wyjątkiem danych, o
których mowa w art. 96b ust. 3 pkt 1-3 ustawy o VAT (tj. nazwy lub imienia i nazwiska,
NIP, REGON i statusu), które będą udostępniane według stanu na dzień sprawdzenia.
Dane zawarte w wykazie będą aktualizowane na bieżąco, tj. w dni robocze, raz na
dobę. Wykaz będzie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie
Ministerstwa Finansów. Dostęp do niego będzie możliwy także za pośrednictwem
systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności
Gospodarczej. W uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej podkreślono, że będzie
możliwe prześledzenie całej historii rejestracji kontrahentów do celów VAT (5 lat wstecz)
oraz sprawdzanie podmiotów w wykazie w sposób masowy.
Zgodnie z ustawą zmieniającą, wykaz podatników VAT nie będzie zawierał:
1. numerów rachunków rozliczeniowych lub imiennych rachunków w SKOK - w
przypadku podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego
nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT,
2. numeru PESEL podmiotu, imion i nazwisk oraz NIP/PESEL osób wchodzących w
skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu, prokurentów oraz
wspólników - w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w
tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona, a
także podatników wykreślonych z urzędu z rejestru jako podatnik VAT z uwagi na
zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej na okres co najmniej 6
kolejnych miesięcy.
Ponadto, zgodnie z ustawą zmieniającą:
Szef KAS wykreśli podmiot z wykazu po upływie 5 lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji
podmiotu jako podatnika VAT albo wykreślił podmiot z rejestru jako podatnika VAT,
Podmiot, którego dane zostały zawarte w wykazie, będzie mógł złożyć do Szefa Krajowej
Administracji Skarbowej wniosek o usunięcie lub sprostowanie danych innych niż dane
osobowe niezgodnych ze stanem rzeczywistym, wraz z uzasadnieniem, Szef KAS, z urzędu
lub na wniosek, usunie lub sprostuje dane inne niż dane osobowe zawarte w wykazie
niezgodne ze stanem rzeczywistym albo w drodze decyzji odmówi usunięcia lub
sprostowania tych danych wskazanych we wniosku podmiotu, jeżeli spowodowałoby to
niezgodność ze stanem rzeczywistym.
1.2. Rozszerzenie odpowiedzialności nabywcy za VAT niezapłacony
przez sprzedawcę
Wprowadzone zostaną także zmiany w ustawie Ordynacja podatkowa. Polegają
one m.in. na wprowadzeniu odpowiedzialności solidarnej nabywcy (podatnika VAT) wraz
z dostawcą towaru lub usługodawcą (czynnym podatnikiem VAT) za jego zaległości
podatkowe w przypadku zapłaty należności za dostawę towarów lub świadczenie usług
na rachunek inny niż rachunek dostawcy zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie
podmiotów prowadzonym przez szefa KAS. Odpowiedzialność ta ograniczona będzie
jednak do wysokości kwoty podatku VAT, proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę
towarów lub to świadczenie usług. Odpowiedzialność solidarna zostanie nałożona także
na podatnika VAT, który na podstawie umowy zawartej z podmiotem będącym
wierzycielem innego stosunku prawnego, zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
będzie obowiązany do pobrania należności od jego dłużnika i przekazania jej w całości
albo w części wierzycielowi - jeżeli dokona zapłaty tej należności przelewem na rachunek
inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w ww. wykazie. Podmiot ten będzie
odpowiadał solidarnie całym swoim majątkiem wraz z wierzycielem za jego zaległości
podatkowe, w części podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na tę należność.
Powyższe będzie dotyczyć wyłącznie płatności przekraczających 15.000 zł. Ponadto
przewidziano możliwość uwolnienia się od ww. odpowiedzialności solidarnej pod
warunkiem, że podatnik dokonujący płatności złoży zawiadomienie o zapłacie należności
na rachunek spoza wykazu do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy
faktury w ciągu 3 dni od dnia zlecenia przelewu.
Zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego będzie musiało zawierać:
1. Numer identyfikacyjny, firmę (nazwę) oraz adres siedziby albo, w przypadku
podatnika będącego osobą fizyczną, imię i nazwisko oraz adres stałego miejsca
prowadzenia działalności, a w przypadku nieposiadania stałego miejsca
prowadzenia działalności - adres miejsca zamieszkania podatnika dokonującego
zapłaty należności,
2. dane wystawcy faktury wskazane na fakturze (numer identyfikacyjny, nazwę albo
imię i nazwisko oraz adres),
3. numer rachunku, na który dokonano zapłaty należności, wysokość należności
zapłaconej przelewem na ww. rachunek i dzień zlecenia przelewu na ten rachunek.
Odpowiedzialność solidarna będzie również wyłączona w przypadku, gdy podatnik
dokona zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Nowe regulacje w
zakresie odpowiedzialności solidarnej będą obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.
1.3. Ograniczenia w zaliczaniu wydatków do kosztów podatkowych
Omawiana nowelizacja wprowadzi również zmiany na gruncie obu ustaw o
podatku dochodowym. Zmiany te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.
Zapłata na rachunek, który nie figuruje w wykazie podatników VAT
Jak wynika z art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.
U. poz. 646 ze zm.), dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną
działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego
przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
1. Stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej
płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty (transakcje w
walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych
ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień
dokonania transakcji).
Mocą nowelizacji z dnia 12 kwietnia 2019 r., podatnicy nie zaliczą do kosztów
uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca ww. transakcji na
rzecz czynnego podatnika VAT zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż
zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów prowadzonym przez Szefa
KAS. W razie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej
płatność dotycząca ww. transakcji zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż
wyżej wskazano, podatnicy - w tej części - w miesiącu, w którym zostanie zlecony przelew
- zmniejszą koszty uzyskania przychodów albo zwiększą przychody (w przypadku braku
możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów).
Powyższego wyłączenia z kosztów podatkowych nie będzie się stosowało, jeśli
podatnik dokona zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień
zlecenia przelewu w ww. wykazie podmiotów i złoży zawiadomienie o zapłacie
należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy
faktury - w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Tak wynika ze
znowelizowanego art. 15d ustawy o PDOP i art. 22p ustawy o PDOF. Obecnie ww.
wyłączenie z kosztów podatkowych dotyczy płatności dokonanych bez pośrednictwa
rachunku płatniczego. Wyłączenie to zostanie zachowane.
Zapłata dokonana przez podmiot trzeci
W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej zapisano, że szczególnego
uregulowania wymaga sytuacja, w której podmiot trzeci (np. w związku z umową
faktoringu, cesji wierzytelności, przelewu lub umowy podobnej) dokonuje zapłaty
dostawcy (usługodawcy) na rachunek, który nie figuruje w ww. wykazie. Brak takich
regulacji mógłby prowadzić do obchodzenia przepisów. Wprowadzono zatem
odpowiednie regulacje - nowo dodany art. 12 ust. 4i-4j ustawy o PDOP i art. 14 ust. 2h-2i
ustawy o PDOF.
Z przepisów tych wynika, że gdy podatnik, który na podstawie umowy
zawartej z dostawcą towarów/usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby VAT jako
podatnik VAT czynny albo nabywcą towarów/usługobiorcą, jest obowiązany:
1. do pobrania należności od nabywcy towarów/usługobiorcy za dostawę
towarów/świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości
albo części dostawcy towarów/usługodawcy,
2. dokona zapłaty tej należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień
zlecenia przelewu w ww. wykazie podmiotów, u podatnika będzie się ustalało
przychód w dniu zlecenia przelewu.
Przychód ten będzie się ustalało w takiej wysokości, w jakiej płatność zostanie
dokonana na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w ww. wykazie
podmiotów. Nie będzie się jednak ustalało ww. przychodu, jeżeli płatność dokonana przez
podatnika:
1. będzie wynikać z transakcji innej niż określona w art. 19 ustawy - Prawo
przedsiębiorców lub
2. zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia
przelewu w ww. wykazie podmiotów, a podatnik złoży zawiadomienie o zapłacie
należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla
wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.
W uzasadnieniu do projektu ww. ustawy nowelizującej wskazano także, że ww.
regulacje nie będą miały zastosowania do regulowania zobowiązań w innej formie niż
zapłata na rachunek bankowy (kompensaty, potrącenia, płatność kartą kredytową lub
płatniczą).
Przepisy przejściowe
Zmiany wprowadzone niniejszą nowelizacją w zakresie podatku dochodowego
będą miały zastosowanie do zapłaty należności w roku podatkowym rozpoczynającym
się po dniu 31 grudnia 2019 r. Ponadto, znowelizowanych przepisów (w zakresie
kosztów) nie będzie się stosowało do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do
kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2020 r. (art. 10 ustawy
nowelizującej).
1.4 Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności już od 1 września 2019 r.
Od 1 września 2019 r. niektórzy podatnicy zostaną objęci obowiązkowym
stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. W projekcie zmian m.in. do ustawy o
VAT (nr UA 45) z dnia 14 maja 2019 r. znajdującym się na stronie internetowej
Rządowego Centrum Legislacji (www.rcl.gov.pl) wskazano, iż obowiązek stosowania split
payment będzie dotyczył towarów i usług konkretnie wskazanych w dodanym do ustawy
o VAT załączniku. Zatem w odniesieniu do pozostałych towarów i usług niewymienionych
w tym załączniku, mechanizm podzielonej płatności będzie nadal funkcjonował jako
dobrowolny.
W projekcie zaproponowano, aby obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej
płatności dotyczył regulowania należności z faktury dokumentującej transakcję, której
przedmiotem będą towary czy usługi wskazane w załączniku, opiewającej na kwotę
przekraczającą 15.000 zł (lub jej równowartość). W projektowanym załączniku nr 15 do
ustawy o VAT, zawierającym wykaz towarów i usług objętych obowiązkowym
mechanizmem split payment, zamieszczono aż 150 pozycji. Wśród nich są przede
wszystkim towary i usługi, do których obecnie stosuje się mechanizm odwrotnego
obciążenia.
"Czy każda faktura dokumentująca transakcję objętą obowiązkowym mechanizmem split
payment będzie musiała zawierać specjalne oznaczenie "mechanizm podzielonej
płatności"?
Obowiązek ten nie będzie dotyczył każdej faktury dokumentującej transakcję,
której przedmiotem będą towary lub usługi wymienione w projektowanym załączniku nr
15 do ustawy o VAT. W projekcie zmian do ustawy o VAT wskazano, że obowiązek ten
będzie dotyczył tylko faktur dokumentujących transakcje dokonane między podatnikami,
których jednorazowa wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności,
przekraczać będzie 15.000 zł lub równowartość tej kwoty i obejmujących towary lub
usługi wymienione w dodanym do ustawy załączniku nr 15.
Proponujemy aby dopisek „mechanizm podzielonej płatności” dopisać do każdej
wystawionej faktury aby uniknąć ewentualnych sankcji.
"Czy brak specjalnego oznaczenia faktury wyrazami "mechanizm podzielonej płatności"
będzie sankcjonowany przez organy podatkowe?"
Nieumieszczenie na wystawianej fakturze wymaganego oznaczenia "mechanizm
podzielonej płatności" stanowiącego informację o konieczności zapłaty podatku z takiej
faktury przy zastosowaniu mechanizmu split payment, zgodnie z projektem zmian do
ustawy, zagrożone będzie sankcją w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na
fakturze. Taką samą sankcję (100%) przewidziano dla nabywcy, który mimo obowiązku
uregulowania kwoty VAT wynikającej z faktury przy zastosowaniu podzielonej płatności,
ureguluje tę kwotę w inny sposób.
W uzasadnieniu do projektowanej ustawy czytamy: "(…) takie oznaczenie będzie
wymagane w przypadku faktur dokumentujących transakcje, których przedmiotem są
towary i usługi wrażliwe czyli dokumentujących transakcje szczególnie podatne na
oszustwa podatkowe. Brak stosownego oznaczenia na fakturze może zatem generować
nieprawidłowości w obrocie takimi towarami lub usługami polegające między innymi na
pomijaniu stosowania mechanizmu podzielonej płatności i w rezultacie wystąpienia
ryzyka znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a
nieodprowadzonym podatkiem VAT. (…)"
Specjalne oznaczanie faktur objętych obowiązkowym mechanizmem split
payment będzie miało zatem istotne znaczenie dla nabywcy, który będzie musiał
zastosować ten mechanizm, ale również dla organów podatkowych kontrolujących tego
rodzaju transakcje. Warto przy tym dodać, że ww. sankcji nie przewiduje się w
odniesieniu do osób fizycznych, które za ten sam czyn będą ponosiły odpowiedzialność
za wykroczenie skarbowe albo przestępstwo skarbowe.
"Czy w systemie podzielonej płatności będę mógł dokonać zapłaty należności z kilku faktur
na rzecz jednego kontrahenta za pomocą jednego komunikatu przelewu?"
Aby podatnik mógł dokonać płatności należności w systemie split payment, musi
dysponować fakturą. W komunikacie przelewu należy bowiem podać nie tylko kwotę
VAT, która ma zostać zapłacona w systemie podzielonej płatności, czy też kwotę brutto,
ale również numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność. Zatem obecnie
nie ma możliwości zapłaty w taki sposób należności w formie tzw. przelewów zbiorczych.
Niektóre banki wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników w tym zakresie,
przygotowały pewne ułatwienia, polegające na możliwości wygenerowania w systemie
tzw. paczki przelewów, gdzie podatnik może zamieścić dane kontrahenta i wskazać
informacje dotyczące poszczególnych faktur, a bank dokona przelewów zgodnie z tymi
danymi.
Projektowana zmiana przepisów ustawy o VAT zakłada możliwość dokonywania
jednym komunikatem przelewu zapłaty za więcej niż jedną fakturę. W takim przypadku
zmienią się dane, jakie podatnik będzie umieszczał w komunikacie przelewu. Będzie on
musiał bowiem obejmować wszystkie otrzymane przez podatnika w danym okresie
rozliczeniowym faktury od jednego dostawcy, z dodatkowym zastrzeżeniem, że będzie on
zawierał całą kwotę podatku VAT wykazanego na tych fakturach. Okres, za który podatnik
będzie mógł dokonywać takiej zbiorczej płatności w systemie split payment nie będzie
mógł być krótszy niż jeden dzień i dłuższy niż jeden miesiąc. W praktyce podatnik w
komunikacie przelewu nie będzie wskazywał numeru konkretnej faktury, za którą będzie
chciał zapłacić należność, ale okres, za który dokonywać będzie płatności.
W uzasadnieniu do projektu wskazano również, że przy wyborze zbiorczej
płatności w systemie split payment podatnik będzie miał obowiązek zapłaty w ten sposób
należności z wszystkich faktur otrzymanych od danego wystawcy w danym okresie, bez
względu na to, czy faktury te dokumentować będą transakcje podlegające
obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności czy też nie.
Prowadzę sklep ze sprzętem komputerowym i jestem czynnym podatnikiem VAT. Na
potrzeby prowadzonej działalności wykorzystuję swój rachunek oszczędnościowy.
"Czy będę musiał w związku z obowiązkowym mechanizmem split payment założyć rachunek
rozliczeniowy, aby bank mógł mi otworzyć rachunek VAT?"
Podatnik, który rozlicza się z dostawcą w systemie podzielonej płatności (split
payment) dokonuje przelewu kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto na
rachunek bankowy albo na rachunek imienny w spółdzielczej kasie oszczędnościowo kredytowej kontrahenta, natomiast kwota podatku VAT przekazywana jest na specjalne
konto tzw. rachunek VAT. Zatem zapłata w mechanizmie podzielonej płatności jest
możliwa wyłącznie na rachunek rozliczeniowy kontrahenta lub rachunek imienny w
SKOK, otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Należy dodać, iż tylko
do takich rachunków bank/SKOK prowadzi rachunek VAT. Niemożliwe jest w związku z
tym przelewanie należności w systemie split payment na prywatny rachunek
oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR) kontrahenta. Zgodnie z projektem zmian do
ustawy o VAT, podatnicy, którzy będą obowiązkowo musieli stosować mechanizm
podzielonej płatności (zarówno dostawca, jak i nabywca), będą musieli posiadać
rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną
działalnością gospodarczą. Zatem w sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik z chwilą
wejścia w życie znowelizowanych przepisów będzie musiał taki rachunek posiadać.